Işık Kirliliği

 Aşağıdaki fotoğrafa dikkatle bakın. Fotoğrafın solunda, binaların üzerinde gökyüzüne uzanan dağınık bir ışık demeti göreceksiniz. Daha keskin bir demet ise fotoğrafın sağ alt köşesinden soluna doğru ilerliyor. Bir fotoğrafın içine sığabilmiş bu iki aşırı örnek "ışık kirliliğinin" birer simgesi.

Şehirlerde gece saatlerinde gökyüzüne baktığımızda göremediğimiz yıldızların sorumlusu kaçak ışık akılarının yarattığı ışık kirliliği ve nedeni sadece yukarıdaki gibi belirgin örnekler değil. Mekanların içini aydınlatmak üzere tasarlanmış ama tasarımı ya da konumu nedeniyle ışığını pencerelerden dışarıya kaçıran lambalar; binaları, yolları aydınlatmak amacıyla yerleştirilip biraz da gökyüzünü aydınlatan armatürler gibi insanoğlunun ışığa olan ihtiyacını karşılamak amacıyla kullanılan ama ışık kirliliği kavramına karşı da önlem almamış aydınlatma çözümleri kirliliğin kaynağı.

Gereksiz miktarda kullanılan ışık bir enerji kaybına neden oluyor. Gökyüzünü aydınlatıyor olmanın bizlr için bir faydası olmamasının yanısıra dünyayı paylaştığımız başka canlılar için zararları var. Örneğin kuşlar bir ışık demeti etrafında sabaha kadar dönerek yorgunlukla ölebiliyorlar ya da göç yolları üzerindeki aydınlatılmış bir yüzeye de çarpabiliyorlar. Ya da daha az dramatik olsa da daha önemli uzun vadeli sonuçlara neden olacak şekilde gece aydınlığına alışmış kuşlar gün doğuşunu ancak güneşin çok yükselmesi ve diğer ışık kaynaklarını bastırması ile algıyabildikleri için sabahın erken saatlerinde bulabilecekleri besinleri (ör. solucanlar) bulamaz hale geliyorlar. Besin zinciri bozuluyor.

Işık kirliliğinin ekolojik sonuçları ile ilgili daha detaylı bilgi için bu National Geographic makalesini inceleyebilirsiniz.

Sürdürülebilir bina değerlendirme sistemleri ışık kirliliğinin önüne geçmek için bina iç ve dış aydınlatmaları konusunda bazı kriterlere uyulmasını şart koşuyor. Örneğin LEED'e göre, iç aydınlatma armatürlerinin maksimum ışık akısı konilerinin binanın sadece opak iç yüzeyleri ile kesişecek şekilde yerleştirilmeleri ya da ticari binalarda acil durum aydınlatması haricindeki bina iç aydınlatmasının iş saatleri haricinde otomatik olarak kapanması şart. Dış aydınlatmada ise ASHRAE 90.1 standardında belirlenmiş olan bina dış yüzey aydınlatması güç yoğunluğu değerinin %50'sinin, dış çevre aydınlatmasında ise aynı standardın belirlediği değerin %80'inin aşılmaması şartı var. Ayrıca, binanın bulunduğu bölgenin özelliğine göre, örneğin yoğun şehir merkezlerinde ve eğlence bölgelerinde ya da kırsal alanlarda değişmek üzere çevre aydınlatmasının da arazi sınırlarının dışına ne kadar taşabileceğinin sayısal değerleri belirlenmiş durumda.

Konunun tekniği ve diğer bilgiler için International Dark-Sky Association'ın web sayfasını incelemek mümkün.